Rheinhessen en wijn zijn natuurlijk onlosmakelijk met elkaar verbonden. Voor de nieuwe blog over Rheinhessen was ik op zoek naar gastronomische fabrieken op afstand van wijnboeren en wijnhuizen en kwam ik drie echte insidertips tegen. Ontdek hier hoe de productie van honing, siroop en serviesgoed toch geïnspireerd kan worden door wijn.
Woi Honey, Ingelheim (Martina & Sandra Woidich)
Als ik aan Rheinland-Hessen fabrieken en specialiteiten dacht, dacht ik meteen aan mijn universiteitsvriendin Martina en haar vrouw Sandra. Naast hun werk op het wijnhuis van Martina's familie, produceren ze sinds 2018 hun eigen honing onder het merk "Woi honing" hier. Dus: gedacht, gezegd, gedaan en een paar sms'jes later sta ik op de binnenplaats van wijnhuis Ingelheim. Hier zijn de voorbereidingen voor de lezing in volle gang en de twee nodigen me meteen uit in de bijentuin achter het huis. Daar maken de vlijtige werksters optimaal gebruik van de laatste zonnestralen. Honderden vliegen er rond de zes zogenaamde houten bijenkasten, die elk een kolonie herbergen. Alles lijkt levendig en druk boven de bloeiende weide. "Maar we moeten nu niet dichterbij komen - de bijen verdedigen hun territorium, vooral als er minder voedsel is!" waarschuwt Martina. De bijen vliegen tot twee kilometer op zoek naar voedsel, en zelfs verder als ze meer honger hebben. Met 50.000 bijen per kolonie is dit een behoorlijke afstand - en een behoorlijke hoeveelheid honing! Sandra legt uit dat een kolonie tussen de 20 en 30 kg honing per jaar produceert, afhankelijk van het jaar.
Beetje bij beetje nemen we de vele aspecten van bijenteelt en honingproductie door, ik ben onder de indruk van de expertise van de hobbyimkers. Maar tussen al deze feiten door wil ik ook weten hoe Martina en Sandra aan hun bijen zijn gekomen. "Dat was in 2018," herinnert Martina zich, "we hadden veel gekke ideeën in die tijd." Deze tijd van verandering voor het stel begon met het achterlaten van hun baan in de chemische industrie en het toetreden tot de wijnmakerij van Martina's familie. Met het zelfstandig ondernemerschap veranderde hun hele leven - ze hadden een nieuwe hobby nodig om alles in balans te brengen! Ze ontdekten al snel dat er in Ingelheim een imkervereniging was die ook cursussen aanbood. De plaatsen waren echter erg populair, vertelt Sandra: "Martina kreeg een plaats na een jaar op de wachtlijst te hebben gestaan, en ik het jaar daarop." Het wachten was het waard, de twee zijn erg blij met de steun van de vereniging. En ondanks de inspanning wordt het balancerende effect van de hobby niet verwaarloosd. Sandra legt uit: "De bijen voelen wanneer je hectisch bent en weerspiegelen deze stemming. Je moet het dus rustiger aan doen als je met de dieren wilt werken". En er is genoeg werk, want de natuur zijn gang laten gaan werkt maar heel beperkt bij honingbijen, niet te verwarren met wilde bijen. Ze moeten gevoederd worden, mijten moeten verjaagd worden en afgekeurde koninginnen moeten een nieuw thuis krijgen. De Ingelheimers hebben hiervoor een hele garage vol gereedschap. "Je begint zo onwetend en gaat van de honderdste naar de duizendste. Natuurlijk vertelt niemand je dat van tevoren," lacht Martina terwijl ze de garagedeur opent. Voorlopig zijn de zes kolonies waar ze nu voor zorgen de enige die ze hebben.
De ongeveer 300.000 bijen leveren de grondstof voor twee oogsten per jaar: de lente- en zomeroogst, die ik nu allebei mag proeven. De voorjaarsoogst komt voornamelijk van de koolzaadbloesems die dan rond het wijnhuis groeien. Hij is daardoor heel licht en werd romig geroerd en smaakte heel zoet en ongecompliceerd. De zomeroogst is iets anders: Een groot deel ervan is boshoning, bovendien is de Sommertracht vloeibaar en transparant-amber van kleur. De smaak is complexer en pittiger, je proeft meteen de kruidige bosaroma's. Naast de twee honingsoorten bieden Sandra en Martina lippenbalsem van hun eigen bijenwas aan, hebben ze hun eigen wasdoeken voor het huishouden gemaakt en is er natuurlijk ook honingwijn.
Hoewel de bijdrage aan de bescherming van het milieu door het houden van bijen in het begin belangrijk voor hen was, zijn de hobbyimkers nu erg trots op hun eigen producten en het werk dat erin gaat zitten. Alle producten kunnen online worden besteld op https://woihoney.jimdosite.com/ besteld en ter plaatse opgehaald.
De Ankelei, Mainz-Ebersheim (Anke Eckhardt)
De volgende halte op mijn productietour brengt me naar Mainz-Ebersheim, naar Anke Eckhardt en haar "Ankelei". We nemen plaats op het kleine terras met uitzicht op de kruidentuin en worden meteen begroet door de grote, zwarte huiskat - "Der Dicke", zo stelt Anke hem aan me voor. Zelf is ze eigenlijk onderwijzeres op een basisschool, maar dat compenseert ze elders: ze helpt regelmatig mee in de wijnmakerij van een bevriende wijnmaker en produceert siropen en kruidenzouten onder de merknaam "Die Ankelei".
"Wijn serveren is zo heerlijk onopvoedkundig. Jij hebt geld, ik heb wijn, laten we ruilen. En als je dan ook nog een leuk gesprek kunt voeren en de gasten succesvol kunt adviseren, is mijn dag zeker gered," zegt ze enthousiast. Het werk in de wijnmakerij en de bouw van de Ankelei zijn nauw met elkaar verbonden: Anke maakte een van haar eerste siropen van de bloesems van de grote vlierbessenstruik in de wijnmakerij. Met de lavendelbloesems uit de organisch afvalbak stond ze vervolgens voor haar eerste uitdaging: wat te doen met zoveel lavendel? Opnieuw probeerde ze een siroop te maken - met succes. De zelfgemaakte lavendellimonade staat op tafel en ik mag proeven. Fris, fruitig en een beetje kruidig - er is geen betere manier om van de laatste zonnestralen te genieten.
Tijdens de Coronapandemie werd er vooral veel tijd gevuld, de siroopproductie breidde zich bijna vanzelf uit en werd uitgebreid met de productie van kruidenzouten. Uiteindelijk werd de akelei (overigens een afleiding van de naam van Anke's lievelingsplant, de akelei) gepromoveerd tot de tweede steunpilaar van de Rijn-Hessen in een zeer officiële hoedanigheid. Ondertussen zijn er acht verschillende soorten siroop en zes kruidenzouten, waarbij de ideeën soms voortkomen uit de vraag, soms geïnspireerd zijn door de gevarieerde flora van Rheinhessen. De ambachtelijke productie is altijd herkenbaar in de producten. Anke neemt een fles rozemarijnsiroop en houdt hem tegen de zon in. "Mijn siropen bevatten vaak een lichte troebelheid of wat bezinksel. Dat komt omdat ik geen industriële filters gebruik," legt ze uit. Even schudden en ook de waas is verdwenen. De bestseller van de Ankelei is de glühweinsiroop. Er zijn veel toepassingen voor, zoals Anke uitlegt: Het smaakt goed in Secco als aperitief, in desserts als kerstzoen, of heel klassiek in warme rode wijn, voor de heerlijke glühwein thuis. Anke wordt vaak door haar klanten gevraagd om bereidingstips. Haar advies: probeer het uit en laat je fantasie de vrije loop!
Sommige ingrediënten voor de producten komen uit Anke's eigen kruidentuin, waar ze me nu rondleidt. Er is een bed met allerlei soorten keukenkruiden, verhoogde bedden met citroengras en verbena, kuipen met lavendel, goudsbloemen en tijm. "Soms maai ik het gras niet eens omdat er zelfs hier zoveel te vinden is." Een echt kruidenparadijs, en daar steeds weer tussenin: de akelei, die ook dienst doet als logo. Het andere deel van de kruiden komt van andere tuinen in Rijn-Hessen, waar Anke overwoekerd groen uit de organisch afvalbak redt. De tuineigenaren die op haar telefoontjes reageren, zijn dankbaar voor de bulkinkoper en krijgen altijd een potje kruidenzout als bedankje.
Je kunt de siropen en zouten kopen in verschillende boerderijwinkels, in wijnwinkels en op week- en kerstmarkten. Maar wat Anke altijd benadrukt is dat de Ankelei een plezier moet zijn, van de teelt tot de verwerking tot het eindproduct in de pot of op het bord. Regionale grondstoffen, duurzaamheid en ook een stukje onafhankelijkheid en zelfvoorziening moeten gevierd worden. Anke wil niet rijk worden van haar Ankelei.
Alle producten kunnen per post worden besteld bij ankelei@web.de kunnen worden besteld. Daarnaast bieden de Vinothek am Winzerkeller in Ingelheim, de "s'Fachl" in Mainz, de Kartoffelmanufaktur Klein in Mainz Ebersheim en de Weinhof Schmitz in Ebersheim siropen en zouten van de Ankelei aan.
Dialect Gescherr, Dalheim (Anke Faust)
In het thema van verwennerij kwam ik onlangs Anke Faust en haar studio Blattwerk tegen, waar allerlei zogenaamde "Dialect-Gescherr" is gemaakt. Anke Faust is een gestudeerd illustrator en werkt meestal aan illustraties voor kinderboeken. Het beroemdste werk met haar tekeningen: "Een schaap voor het leven". Ze laat me een exemplaar van het boek zien en vertelt me stralend: "We hebben er destijds de Duitse Jeugdliteratuurprijs mee gewonnen. Het is een soort Oscar voor kinderboeken." Het valt meteen op hoeveel levensvreugde er in haar werk zit, op welk gebied dan ook. Maar hoe kwam ze er als geboren Noordrijn-Westfaalse toe om "rhoihessische Mundart-Gescherr" te schrijven? Het antwoord is, zoals zo vaak: van het een kwam het ander. Anke Faust kwam naar Mainz voor haar studie en bleef in Rheinhessen, eerst vele jaren in Nieder-Olm, daarna in een klein stadje tussen Alzey en Worms. Ze stond al bekend om haar werk en kreeg uiteindelijk het aanbod om een stand binnen de Trullo Wandeltocht Flörsheim-Dalsheim met leven te vullen. Omdat ze niet alleen kunstdrukken, ansichtkaarten en tekeningen wilde presenteren, rees al snel de vraag: Waarom zou je je als kunstenaar alleen tot papier beperken? De geboorte van dialect servies was aangebroken! Geïnspireerd door de wijnboeren uit de regio en de lokale delicatessen en specialiteiten, versierde Anke Faust de eerste borden, kommen en kopjes met spreuken in het Rijn-Hessische dialect en bijpassende afbeeldingen. Het idee: alles wat je nodig hebt voor het culinaire gedeelte van een wijnproeverij moet een plek vinden op het servies. De aandacht liet niet lang op zich wachten: al op de dag van de trullo-wandeling berichtte een lokale krant over het project, de SWR-televisie bracht een bezoek aan het atelier en uiteindelijk haalde het servies zelfs een tentoonstelling in het Landesmuseum in 2018.
"Mijn klanten waarderen vooral de persoonlijke service en de mogelijkheid om producten op maat te maken. Daarom is de locatie hier in Dalheim zo belangrijk," zegt Anke Faust. De waardering is wederzijds: "Ik ben altijd blij met speciale bestellingen! Er is nog nooit een illustratie geweest die ik heb geweigerd: een heel huis voor een housewarming, Londen met al zijn bezienswaardigheden...zo kan ik nooit zonder inspiratie komen te zitten." De kunstenaar heeft ongeveer 2-3 dagen nodig om een servies te ontwerpen: eerst wordt de zwarte omlijning aangebracht, deze wordt opgevuld met porseleinverf, tussendoor moet alles drogen en uiteindelijk kan alles worden gebakken. Als je echter een speciaal stuk laat maken, moet je rekening houden met iets meer tijd, vooral in de aanloop naar Kerstmis. In overeenstemming hiermee begint binnenkort de productie van adventsserviezen in het atelier. De prijzen beginnen bij €6 voor kleine schaaltjes en lopen op van kopjes naar borden en schalen tot een etagère met twee verdiepingen voor €38. Voor werk in opdracht kan de prijs enigszins variëren, afhankelijk van de moeite die het kost. Anke Faust vat samen: "Het belangrijkste is dat mijn klanten het servies zelf mooi vinden. Of het nu als cadeau is of voor hun eigen huishouden, de kwaliteit moet overtuigend zijn." Daarom koopt ze haar servies bij een porseleinhandelaar in Duitsland.
In de regio is de "Mundart-Gescherr" verkrijgbaar bij de studio in Dalheim, bij "BiNO" in Nieder-Olm, bij "Perro Negro" in Worms en Eich en bij "s'Fachl" in Mainz. Meer informatie kun je altijd vinden op https://www.anke-faust.de/mundart-geschirr-und-mehr/
