Sinds 2021 zijn de SchUM-sites UNESCO-werelderfgoed. Helaas moet ik toegeven SchUM was mij tot nu toe onbekend en ik had eerst een kleine introductie nodig over dit onderwerp. Omdat ik zeker weet dat velen van jullie er net zo over denken en we daar absoluut verandering in moeten brengen, heb ik voor ieder van jullie een rondleiding georganiseerd door de Joodse wijk en begraafplaats in Worms en over de Joodse begraafplaats in Mainz en je vertellen wat je daar kunt ontdekken.
Een rondleiding door Joods Worms
Met gids Rolf Jochum beleef ik de SchUM-locaties in Worms en leer ik veel over de 1000-jarige geschiedenis van de Joden in Worms en aan de Rijn. Het goede nieuws hangt boven onze hele tour - SchUM staat op de Werelderfgoedlijst. Een verheugende aankondiging waar de steden al 16 jaar naar toe werken en die een belangrijk signaal afgeeft: de geschiedenis van het Jodendom aan de Rijn is het waard om beschermd te worden. De voorwaarden voor de status van werelderfgoed zijn invloed op de architectuur, een levende en voortdurende traditie en bewijzen van stedelijk leven of een stadswijk. De SchUM-locaties voldoen aan al deze voorwaarden.
We beginnen onze rondleiding midden in de Joodse wijk in Worms op het open plein voor de synagoge. Op de achtergrond zie ik het uitzicht op het Joods Museum in het voormalige Rashi-huis al een glimp van opvangen. Een geweldig museum dat zijn tentoonstelling heeft vernieuwd sinds het werd erkend als UNESCO Werelderfgoed en veel details en bijzonderheden over SchUM uitlegt en tastbaar maakt.
Het valt me meteen op dat er in dit deel van Worms nog steeds kasseien kasseien liggen en dat er delen van de stadsmuur bewaard zijn gebleven. Kleine details die het Mr. Jochum makkelijker maken om een beeld in mijn hoofd te creëren van de van de stad 1000 jaar geleden.
Hoe alles er toen precies uitzag en wanneer de eerste Joden in Worms woonden en een gemeenschap stichtten, is vandaag de dag moeilijk te begrijpen en te onderzoeken. Elke keer dat er een nieuw stuk geschrift of een vondst wordt ontdekt, wordt de puzzel verder gelegd. De UNESCO Werelderfgoedstatus is hiervoor ook belangrijk. De geschiedenis kan intensiever worden onderzocht en voorbereid voor mensen, voor ons, zodat we het kunnen ervaren.
1000 jaar door de geschiedenis
In Keulen zijn documenten uit 960 en 980 gevonden die spreken over joden die uit Worms kwamen. Het bewijs van een Joodse gemeenschap wordt echter pas gevonden in het stichtingsplaatje van de synagoge uit 1034. Voor de stichting van een synagoge waren minstens 10 gezinshoofden nodig. Als we uitgaan van een normale grootte van gezinnen in die tijd, dan woonden er in die tijd 60-70 Joden in de stad. Op zijn laatst in 1034 moet er dus een Joodse gemeenschap in Worms zijn geweest.
Zoals in die tijd gebruikelijk was, werd de synagoge gebouwd in de tweede rij in de tuinen achter de huizen. De grote open ruimte waar we nu staan bestond dus niet. Zoals in die tijd gebruikelijk was, was de Joodse wijk ook dicht bebouwd en bleef groeien. Ook al doet de naam Joodse wijk het vermoeden, de Joden waren niet verplicht om 1000 jaar lang alleen in dit deel van Worms te wonen. Ook al willen we het eigenlijk hebben over de geschiedenis van de Joden, hun geloof en de ontwikkeling van de ShUM, we komen altijd weer terug op het punt waar we het hebben over de relatie tussen de christenen en de Joden. Dit deel hoort gewoon onvermijdelijk bij de geschiedenis van de Joden aan de Rijn. De heer Jochum benadrukt echter dat een rondleiding door de SchUM en de Joden in Worms niet alleen gaat over het Derde Rijk en de Nacht van Gebroken Glas, waarvan ook de Joodse synagoge het slachtoffer werd. Het gaat veeleer over het leven van de Joden en hoe sterk dat verbonden is met Worms, over de geest en de verhalen van de mensen die hier woonden en over hoe SchUM tot op de dag van vandaag door heel Duitsland straalt. Steeds weer zijn er kleine verhalen en anekdotes te vertellen en zelfs als ze rationeel ongeloofwaardig lijken, gaat het niet om de waarheid van de verhalen maar om de gedachte erachter. "Dat is de geest van SchUM", zo beschrijft de heer Jochum het.
Na de rondleiding door de kleine steegjes brengt onze rondleiding ons ook naar de Synagoge. Meneer Jochum doet zijn kippah om en leidt me door het huis van de rabbijn en de vrouwenschoen de synagoge in. Een hoofdbedekking is trouwens verplicht voor alle mannen in de synagoge en op de begraafplaats, dat moet je zeker onthouden. Ik neem plaats op een van de houten banken en meneer Jochum legt alle details van een dienst en de synagoge uit. De synagoge brandde af en werd verwoest, maar werd herbouwd volgens het oude model en in 1961 heropend als Duitslands eerste synagoge na de Tweede Wereldoorlog.
Door Worms naar de begraafplaats van het Heilige Zand
Als laatste punt van de SchUM sites hier in Worms, bezoeken we de Heilig Zand Kerkhof. Daarvoor moeten we de Joodse wijk verlaten en door de stad lopen langs de kathedraal en het Luthermonument. De Joodse begraafplaats ligt uitgestrekt en vredig voor ons. Veel stenen grafstenen rijzen op in een grote, heuvelachtige weide. Een paar zijn omgevallen of in de grond gezakt. Een heel normaal beeld, zoals meneer Jochum me uitlegt. Als de stenen omvallen of in de grond zakken, is dat Gods wil. Alleen als de mens heeft ingegrepen en iets heeft veranderd, mag het worden gerepareerd. Met het getrainde oog van de gids zien we de vormveranderingen van de stenen en ook de meer pompeuze grafstenen, die getuigen van het nieuwere deel van de begraafplaats en de aanpassing aan het christendom. Helemaal achteraan op de begraafplaats kunnen we neerkijken op de Rabbi's Corner, waar 1000 jaar geleden rabbijnen werden begraven. En hier staat hij, de oudste grafsteen uit 1058 van de begraafplaats Heiliger Sand en de steen die de begraafplaats tot de oudste Joodse begraafplaats van Europa maakt. Een titel waarover Worms in geschil is met Mainz.
Hier eindigt onze rondleiding door Worms en ga ik verder naar Mainz. Als je ook wilt deelnemen aan een rondleiding voor gasten, bekijk dan de Website van de stad Worms door. Je kunt ook een bezoek brengen aan de begraafplaats van het Heilige Zand bij de Openingstijden en leer meer over de SchUM app van de stad Worms door de Joodse wijk.
In het spoor van SchUM in Mainz
Natuurlijk heb ik in Mainz ook een rondleiding door de oude joodse begraafplaats bezocht. Helaas is er niet veel overgebleven van het joodse leven van 1000 jaar geleden in Mainz. De synagoge werd herbouwd en telt daarom niet mee als SchUM site of UNESCO Werelderfgoed. Hier in Mainz moet de benoeming tot werelderfgoed echter het startsein geven voor een nieuwe bezoekerservaring van de SchUM sites. Hier op de Joodse begraafplaats wordt een bezoekerscentrum gepland.
Tot die tijd loop ik met gids Claudia Maria Strehl over de begraafplaats en luister naar de geschiedenis van de Joden in Mainz. De eerste Joodse gemeenschap in Mainz werd al in 917 genoemd, en zo is een begon de geschiedenis van het jodendom aan de Rijn in Mainz.
Begraafplaats Mainz Judensand
De geschiedenis van de Joodse begraafplaats in Mainz gaat terug tot het jaar tot het jaar 1012, toen een joods echtpaar het perceel voor de gemeenschap kocht. gemeenschap. Dit betekent dat de begraafplaats hier in Mainz aantoonbaar ouder is dan die in Worms. Worms, maar de oudste grafsteen van de begraafplaats in Mainz met de overlijdensdatum 1049 ligt niet meer hier op de begraafplaats, maar in het Staatsmuseum van Mainz. A bijzonderheid, want de grafstenen hebben een speciale betekenis in het Jodendom, net betekenis in het jodendom, net zoals de hele begrafeniscultuur zijn verschillen heeft van het christendom. Wanneer een Jood begraven wordt, behoort zijn plaats op de begraafplaats hem voor eeuwig toe. begraafplaats voor de eeuwigheid. Dat is ook de reden waarom we hier zoveel oude stenen kunnen bewonderen. zoveel oude stenen hier. Het belangrijkste op de grafsteen is de naam van de overledene. naam van de overledene. Dit moet voor de eeuwigheid worden opgeschreven. Omdat de graven altijd voor de eeuwigheid zijn, is het heel belangrijk dat je altijd op de gemarkeerde paden blijft. altijd op de gemarkeerde paden op de begraafplaatsen blijft en niet over het weiland loopt. over de weide.
De oudere grafstenen op de begraafplaats zijn te herkennen aan hun eenvoudige vorm. eenvoudige vorm. De speelsere vormen en symbolen op de stenen kwamen later. later. Juist de symbolen hebben een vaste betekenis en iets vertellen over de overledene. Een gebroken zuil staat bijvoorbeeld voor een te jong gestorven man, of de zegenende handen getuigen van een lid van de van een familielid van de tempelpriesters.
1000 ontroerende jaren van het jodendom in Mainz
De Joodse begraafplaats in Mainz toont duidelijk de geschiedenis van de van de Joden in Mainz. Keer op keer vestigden zich hier joodse gemeenschappen en werden weer verdreven. Ook de joodse begraafplaats groeide, werd geplunderd of zelfs verkocht of zelfs verkocht en weer teruggekocht door delen van de gemeenschap zelf. Op was de Joodse begraafplaats hier 9,5 hectare groot, maar vandaag de dag is slechts een deel slechts een fractie van dit deel van de eeuwigheid over. Op andere delen staan huizen of zijn wegen aangelegd. In 1438 was de begraafplaats zelfs en werden delen van de grafstenen ingebouwd in gebouwen. Deze herontdekte en teruggevonden stenen staan tegenwoordig op een apart deel van de begraafplaats, de begraafplaats, de herdenkingsbegraafplaats. In tegenstelling tot de bezoekersbegraafplaats, waar we doorheen lopen staan de grafstenen op de herdenkingsbegraafplaats niet in een rechte lijn. zijn niet uniform opgesteld en uitgelijnd, maar staan ze door elkaar. Dit heeft te maken met een Joodse traditie. De voeten van de dode worden naar het oosten gericht en de grafsteen wordt op zijn hoofd geplaatst. Maar omdat de stenen op de begraafplaats later zijn geplaatst en niet op het hoofd van de overledene. Aangezien de stenen op de begraafplaats later zijn geplaatst en niet bij het hoofd van de overledene, wijzen ze niet in dezelfde richting.
Momenteel worden de stenen op de begraafplaats gecatalogiseerd en gedocumenteerd. en documenteren ze, zodat ze zelfs nadat ze zijn omgevallen, gezakt of of verweren, ze nog steeds gegevens over de stenen hebben. Ook zijn veel van de stenen nog niet teruggevonden in Mainz. De geschiedenis van de SchUM in Mainz is, net als in Worms, nog niet volledig ontdekt en wordt met elke ontdekking met elke ontdekking geschreven. Tijdens een bezoek aan de SchUM-terreinen in Rheinhessen en in Speyer is er altijd wel iets nieuws uit de 1000-jarige geschiedenis van het jodendom aan de Rijn.
Op dit moment kun je de Joodse begraafplaats in Mainz alleen bezoeken met een rondleiding. Je kunt alle informatie over de rondleidingen vinden op de website van Toerisme Mainz.
De begraafplaats is gesloten op Joodse feestdagen en elke zaterdag op de sabbat. Onthoud in ieder geval dat graven in het Jodendom voor de eeuwigheid zijn en blijf daarom op de gemarkeerde paden. En heel belangrijk voor alle mannen: vergeet je hoofddeksel niet.
